Hiện tượng sấm sét luôn thu hút sự chú ý với những tia chớp sáng rực và tiếng nổ vang trời. Trong bài viết này, Hỏi đáp 247 sẽ cùng bạn tìm hiểu về các khía cạnh quan trọng liên quan từ nguyên nhân hình thành đến tác động của nó trong thiên nhiên.
Hiện tượng sấm sét là gì?
Sấm sét là hiện tượng xuất hiện những tia sáng trên bầu trời khi trời giông bão. Dù thường được gọi chung, thực tế sấm và sét là hai hiện tượng riêng biệt. Sét là sự phóng điện mạnh mẽ xảy ra trong không khí, có thể giữa các đám mây mang điện tích trái dấu hoặc giữa đám mây và mặt đất. Ngoài ra, sét còn xuất hiện trong các tình huống như phun trào núi lửa hoặc bão bụi.
Tia sét di chuyển với vận tốc cực lớn, lên đến 36.000 km/h, đồng thời tạo ra nhiệt độ lên tới 30.000 độ C, đây là mức nhiệt cao gấp 20 lần so với nhiệt độ cần thiết để chuyển đổi cát silica thành thủy tinh. Chính vì thế, hiện tượng sấm sét không chỉ nhanh mà còn cực kỳ nóng, đủ sức thiêu rụi mọi vật trong tích tắc.
Âm thanh phát ra khi có sét được gọi là sấm. Tiếng sấm có thể khác nhau dựa vào khoảng cách và đặc điểm của tia sét từ những tiếng nổ ngắn gọn đến âm vang sâu trầm kéo dài. Thông thường, tiếng sấm sẽ vang lên sau khi bạn nhìn thấy tia chớp lóe lên.
Quá trình hình thành nên hiện tượng sấm sét
Hiện tượng sấm sét xuất hiện khi hai đám mây mang điện tích trái dấu di chuyển gần nhau, gây ra một hiệu điện thế lớn có thể lên tới hàng triệu vôn. Quá trình này tạo nên những tia điện sáng rực gọi là tia chớp mà mắt thường dễ dàng nhìn thấy.
Sau khi tia chớp lóe lên, một khoảng thời gian ngắn sau sẽ phát ra tiếng nổ lớn gọi là tiếng sấm, bởi ánh sáng truyền nhanh hơn âm thanh. Khi các đám mây tích điện di chuyển gần mặt đất ở vùng đất trống trải, nếu gặp các vật thể cao như cây, cột thu lôi hay người cầm dụng cụ, hiện tượng phóng điện từ mây xuống mặt đất xảy ra, gọi là sét đánh.
Hậu quả và những thiệt hại do hiện tượng sấm sét gây ra
Hiện tượng sấm sét không chỉ là hiện tượng thiên nhiên bình thường mà còn tiềm ẩn nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến con người, tài sản và môi trường. Dưới đây là những thiệt hại phổ biến do sấm sét gây ra:
- Gây chết người và thương tích nghiêm trọng như bỏng, tổn thương não, gãy xương.
- Phá hủy công trình xây dựng, nhà cửa và thiết bị điện tử.
- Hư hỏng đường dây điện, cáp viễn thông và các thiết bị kỹ thuật.
- Gây cháy nhà, cháy rừng và các vụ nổ nguy hiểm.
- Tổn thất kinh tế lớn, ước tính hàng chục tỷ đô la mỗi năm.
- Ô nhiễm môi trường do các oxit nitơ sinh ra ảnh hưởng đến tầng ôzôn.
- Ảnh hưởng tiêu cực đến động vật nuôi và hệ sinh thái tự nhiên.
Chúng ta nên làm gì khi gặp hiện tượng sấm sét?
Khi gặp hiện tượng sấm sét, việc bảo vệ an toàn tính mạng là vô cùng quan trọng. Hiểu và áp dụng đúng các biện pháp phòng tránh sẽ giúp chúng ta giảm thiểu rủi ro do sét gây ra. Dưới đây là những việc cần làm khi có tình huống này xảy ra:
Không trú dưới cây cao, cột điện hay nơi trống trải
Trong điều kiện thời tiết có sấm sét, những vị trí như cây cao, cột điện hay các khoảng đất trống thường là điểm dễ bị sét đánh trúng nhất. Việc này là do sét có xu hướng đánh vào những vật thể cao hơn mặt đất.
Vì vậy, việc đứng trú dưới tán cây hoặc cạnh cột điện không chỉ không an toàn mà còn cực kỳ nguy hiểm. Nếu không tìm được nơi trú ẩn phù hợp, bạn nên tránh xa các khu vực này và tìm nơi có mái che kiên cố hoặc nằm thấp xuống đất theo tư thế an toàn.
Tránh tiếp xúc với nước và các vật dẫn điện
Khi trời có sấm sét, bạn tuyệt đối không nên tiếp xúc với nước hoặc các vật dụng có khả năng dẫn điện như vòi nước, bồn rửa, bể bơi, vì dòng điện từ tia sét có thể truyền qua hệ thống ống dẫn nước và gây nguy hiểm nghiêm trọng.
Những hoạt động tưởng chừng vô hại như rửa tay, tắm hoặc rửa chén trong lúc có dông sét thực chất lại là mối đe dọa tiềm ẩn. Để bảo vệ bản thân, hãy tránh hoàn toàn việc tiếp xúc với nước và di chuyển đến khu vực khô ráo, cách xa nguồn nước cho đến khi trời quang đãng trở lại.
Rút phích cắm thiết bị điện
Trong những lúc mưa dông kèm hiện tượng sấm sét, việc giữ các thiết bị điện tử vẫn kết nối nguồn điện có thể dẫn đến hư hỏng nặng hoặc cháy nổ do dòng điện tăng vọt bất thường. Để phòng tránh nguy cơ này, hãy chủ động rút phích cắm của những thiết bị không thật sự cần thiết như tivi, máy tính, lò vi sóng, modem Wifi…
Việc này không chỉ giúp bảo vệ thiết bị khỏi bị hỏng hóc mà còn đảm bảo an toàn cho người trong nhà, giảm thiểu khả năng bị truyền điện khi có sét đánh vào hệ thống điện.
Đợi 30 phút sau tiếng sấm cuối cùng mới rời đi
Dù trời đã ngừng mưa và tiếng sấm dường như không còn, nhưng nguy cơ bị sét đánh vẫn chưa hoàn toàn chấm dứt. Theo khuyến cáo từ các chuyên gia khí tượng, bạn nên đợi ít nhất 30 phút sau khi nghe tiếng sấm cuối cùng trước khi rời khỏi nơi trú ẩn.
Cách này giúp đảm bảo cơn dông đã thật sự qua đi và tia sét không còn khả năng quay trở lại. Việc rời nơi trú quá sớm có thể khiến bạn rơi vào tình huống nguy hiểm không lường trước được, đặc biệt là khi di chuyển qua các khu vực trống hoặc gần vật dẫn điện.
Kết luận
Nội dung trên của Hỏi đáp 247 đã cung cấp cái nhìn toàn diện về hiện tượng sấm sét từ nguyên nhân, tác hại đến các biện pháp phòng tránh. Hy vọng bạn đọc sẽ luôn chủ động bảo vệ bản thân và người thân khi thời tiết chuyển xấu, đặc biệt trong mùa mưa bão.